ნიკო მარი - ლაზეთი

ცნობილი მეცნიერის – ნიკო მარის 1909 წელს ლაზეთში მოგზაურობის
მიზანი ჭანური (ლაზური) ენის კვლევა იყო. თუმცა, გარდა ამ მისიის
წარმატებით განხორციელებისა, აღნიშნული მოგზაურობის ჩანაწერებმა
შემოინახა ფასდაუდებელი ინფორმაცია საუკუნის წინანდელი
ლაზეთის მკვიდრთა ყოფა-ცხოვრებისა და ტრადიციების შესახებ.
განსაკუთრებით საინტერესოა აგრეთვე ცნობები, ერთი მხრივ, ლაზთა
დამოკიდებულების შესახებ საკუთარი, ეროვნული იდენტობისადმი და
მეორე მხრივ, ორი დიდი იმპერიის, ოსმალეთისა და რუსეთისადმი,
რომელთა სასაზღვრო ზოლშიც უწევდა არსებობა უძველესი ისტორიის
მქონე პროვინციას.
Целью путешествия известного ученого Николая Марра в Лазети
(Лазистан) в 1909 году было научное исследование чанского (лазского)
языка. Однако помимо успешного осуществления этой миссии, записи
об этом путешествии сохранили для нас неоценимую информацию о
быте и традициях жителей Лазети того времени. Особенно интересны
сведения об отношении лазов, с одной стороны, к своей национальной
идентичности и, с другой, к двум огромным империям – Османской
и Российской, на пограничной линии которых была расположена эта
древняя провинция.